Digital Fragmenta Historicorum Graecorum (DFHG)

DFHG Digger

Where book="E LIBRO VICESIMO TERTIO"

Volumen secundum

LIBER QUARTUS

RELIQUI SCRIPTORES QUI FLORUERUNT INDE AB ALEXANDRI TEMPORIBUS USQUE AD MORTEM PTOLEMAEI PHILADELPHI. 336-247 A.C. MENECRATES ELAITA. ANDRON HALLICARNASSENSIS. DIODORUS PERIEGETA. [MENAECHMUS SICYONIUS.] [HEGESIAS MAGNESIUS.] DIYLLUS ATHENIENSIS. DEMETRIUS PHALEREUS. STRATO LAMPSACENUS. THEODECTES PHASELITA. LYCUS RHEGINUS. NYMPHODORUS SYRACUSANUS. CALLIAS SYRACUSANUS. ANTANDER SYRACUSANUS. HECATAEUS ABDERITA. MEGASTHENES. DAIMACHUS. PATROCLES. DEMODAMAS MILESIUS. DEMOCHARES LEUCONOENSIS. HIERONYMUS CARDIANUS. PYRRHUS EPIROTA. PROXENUS. CINEAS THESSALUS ET SUIDAS. DURIS SAMIUS. IDOMENEUS LAMPSACENUS. [TIMAEUS TAUROMENITA.] [DEMO.] [ANDROTION.] [PHILOCHORUS.] BEROSUS CHALDAEUS. MANETHO SEBENNYTA. DEMETRIUS BYZANTIUS. CTESIBIUS. SOSIBIUS LACO. Fragmenta Menaechmi et Hegesiae exhibuimus inter scriptores rerum Alexandri Magni; fragmenta Timaei, Demonis, Androtionis et Philochori primo hujus collectionis volumine exstant.
466

DURIS SAMIUS

Duris Samius, frater Lyncei (1) , eo Historiarum loco, quo de solenni isto Aleibiadis in patriam reditu loquitur, se ipse dicit Alcibiadis esse ἀπόγονον (fr. 64). Cujus cognationis quae ratio fuerit dici nequit. Fortasse vel avum Duridis vel aviam ex Samia puella Alcibiades genuit eo ipso tempore quo exul in Samo insula versabatur (Olymp. 92. 412—409). Hinc ubi duas generationes sive annos circiter septuaginta numeraveris, natales Duridis incidunt in Olymp. 109 vel 110 (342—339). Quod quamquam incertis sane calculis supputavimus, haud longe tamen a vero abesse potest. Nam puer adhuc Duris fuit Ol. 114, 1. 324, uti mox videbimus. Igitur natum ponamus a. 340, Jam quum Graecas sive Macedonicas historias usque ad Ol. 124, 4. 281 (v. fr. 33), quod minimum est, deduxerit, atque his demum absolutis, uti consentaneum est, ad res Agathoclis literis consignandas se accinxerit, haud dubie usque ad Ol. 126 (276—275), inter sexagesimum atque septuagesimum aetatis annum in conscribendis historiis adhuc versabatur. Quousque hunc terminum vivendo egressus sit, ne congectura quidem assequi licet. Ceterum quoniam Duris eo natus est tempore, quo Samum insulam κληροῦχοι Atheniensium tenebant (Ol. 107, 1—114, 1. 352—324. V. Clinton. F. H. ad an. 352), lucem adspexit in exilio, patriaque cum parentibus caruit usque ad annum 324, ubi Alexander quum omnes Graecarum civitatum exules reducere constituisset, Nicanorem Stagiritam in Graeciam misit, qui in Olympiorum solennitate decretum regis promulgaret. Ἦσαν δὲ οἱ φυγάδες,
467
Diodorus (XVIII, 8, 5) ait, ἀπηντηκότες ἅπαντες ἐπὶ τὴν πανήγυριν, ὄντες πλείους τῶν δισμυρίων. Nuntium Alexandri ingenti plausu acceperunt universi, Samiorum vero laetitiae novum etiam momentum accessit ex victoria, quam ipsis illis ludis Duris puer reportavit. Testis rei Pausanias VI, 13, 5: Χιόνιδος δὲ οὐ πόρρω τῆς ἐν Ὀλυμπίᾳ στήλης [καὶ ὃς (2) ] ἕστηκεν [ὁ] Δοῦρις (in aliis codd. Δούριος, quod retinuere Schubart. et Walz.) Σάμιος, κρατήσας πυγμῇ παῖδας· τέχνη δὲ ἡ εἰκὼν ἔστι μὲν Ἱππίου, τὸ δὲ ἐπίγραμμα δηλοῖ τὸ ἐπ ̓ αὐτῷ νικῆσαι Δοῦριν (libri Χίονιν) ἡνίκα ὁ Σαμίων δῆμος ἔφευγεν ἐκ τῆς νήσου (l. e. quo tempore insula pulsus in exilio degebat, ut ἡνίκα οἱ Πλαταιεῖς ἔφευγον, IX, 3, 4)· τὸν δὲ καιρὸν, καθ ̓ ὃν ἐπὶ τὰ οἰκεῖα τὸν δῆμον ***. Παρὰ δὲ τὸν τύραννον Δίαλλος ὁ Πόλλιδος ἀνακεῖται κτλ. Locus sane mutilus est, sed nihil dubito, quin recte Hullemanus (Duridis Samti quoe supersunt. Traj. ad Rhen. 1841, p. 7) statuerit nomen victoris esse Δοῦριν, quod quum libri haud contemnendi exhibeant, deinde aperto errore in Χίονιν abierit, verbis autem τὸν δὲ καιρὸν tempus victoriae indicari, de quo supra diximus. Plura tamen excidisse censeo. Nam quum Athenaeus atque Suidas (v. not. 1) testentur Duridem in Samo ins. tyrannidem exercuisse, Pausanias vero pergat παρὰ τὸν τύραννον etc, non solum de reditu Samiorum periegetam, sed de occupata etiam a Nostro tyrannide monuisse facilis est conjectura. Praeceptorem Duris, sicuti Lynceus frater, habuisse traditur Theophrastum, qui quum Aristoteli successerit Ol. 114, 3. 322, haud multo post hunc annum e Samo Noster Athenas se contulisse putandus est. Quando deinde et qua ratione tyrannus patriae evaserit, dici nequit. Ad tempora Demetrii Phalerei (circa Ol. 118, 2) rem referendam esse conjecit Panofka (De rebus Samiorum p. 98). Opera Duridis. 1. Ἱστορίαι (Μεκεδονικά, Ἑλλληνικά), fr. 1-33 2. Τὰ περὶ Ἀγαθοκλέα (Λιβυκά), fr. 34-46. 3. Σαμίων ὧροι, fr. 47-68. 4. Περὶ νόμων, fr. 71-72. 5. Περὶ ἀγώνων, fr. 73-76. 6. Περὶ τραγῳδίας, fr. 69. Περὶ Εὐριπίδου καὶ Σοφοκλέους, fr. 70. 7. Περὶ ζωγράφων, fr. 77-78. 8. Περὶ τορευτικῆς, fr. 79. Agmen ducit amplum Historiarum opus, quo res Graeciae Macedoniaeque narrabantur inde ab anno, qui proxime secutus est pugnam Leuctricam mortemque Epaminondae et Cleombroti, sive ab Ol. 102, 3. 370, qui annus, tribus regibus Amyntae patri Philippi, Agesipoli Lacedaemonio, Iasoni Pheraeo, erat fatalis. Diodor. XV, 60 (*) . Quousque auctor descenderit, non traditur. Fragmentum 33,
468
ex temporum ordine postremum, pertinet ad mortem Lysimachi, qui proelio contra Seleucum ad Cprupedium commisso cecidit Ol. 124, 4. 281. Quod quoniam ultimum fuit certamen commilitonum Alexandri (Justin. XVII, 1), finem narrationis satis aptum praebere potuit, atque tempora scriptoris impedire videntur, quominus eum longe ultra hunc terminum progressum esse existimemus. Narrationem igitur deduxerit usque ad mortem Seleuci, qui paucis post Lysimachum mensibus diem obiit. — Titulum operis ponunt modo Ἱστορίαι (fr. 1. 2. 13. 27. 29. 30. 31 32), modo Μακεδονικά (fr. 8. 12. 16. 26 et 28, ubi corrupte Λακεδαιμονικά), modo Ἑλληνικά (Diodor. l. l. vid. not.). Quas titulorum formas nihil inter se pugnare nemo non videt quaenam tunc fuerit ratio historiae Graecae secum reputans. Quodsi Eudocia p. 229 v. Δῶρις Duridi nostro Ἱστορίαν Περσικὴν tribuit, spectari videtur ea historiarum pars, ubi de Alexandri expeditionibus sermo fuit. De oeconomia operis certiora plerumque dici nequeunt. Quae tenuiora indicia scrutanti eruere cum aliqua probabilitatis specie licet, sunt fere haec: Liber I pertinuit usque ad regnum Philippi (Ol. 102, 3. —104, 4; 370—361); nam libro secundo (fr. 2) jam agebatur de bello Phocico. Libris II—V auctor Philippi regis res gestas exposuit (Ol. 105, 1—111, 1. 360—336); nam libro quinto adhuc de Philippo dictum esse arguit fragm. 8, quum ex libro septimo fragmentum (12) jam sit de expugnation Tyri. Libris VI—X tractabantur res Alexandri (Ol. 111, 1—114, 2. 336—323). Pendet sententia ex fr. 21, quod ad an. 325 referendum esse videtur. Libri XI—XV a morte Alexandri usque ad Ol. 116, 2. 315, sive ad mortem Olympiadis at que restaurationem Thebarum, uti colligas exfragm. 26, quod pertinet ad an. 315. Libri XVI—XXII continebant res gestas ab Ol. 116, 3—119, 4. 314—301, sive usque ad pugnam ad Ipsum; nam fragm. 30 ex libro XXII referendum ad Ol. 119, 3. Quod ex libro XXIII affertur (fr. 32), temporis definitionem non admittit. Jam quum ad mortem Lysimachi supersint anni viginti (300—281), quae est in prioribus narrationis prolixitas probabilem reddit conjecturam Hullemani totum opus octo et viginti circiter libris constitisse. Quod orientali Europae parti Philippus et Alexan. Der, idem occidentalibus regionibus fuit Agathocles (115, 4-122, 4. 317-289). Ejus historiam Samius tyrannus peculiari opere enarravit, in quo benigniorem se Syracusano praebuerit quam Timaeus, qui paullo post Duridem Agathoclis res percensuit libris quinque. Ejusdem fere ambitus fuerit opus Samii. Nam quod in libris Athenaei (fr. 41) vulgo legitur: Δοῦρις ἐν δεκάτῃ τῶν περὶ Ἀγαθοκλέα, id rectissime Hullemanus emendavit, pro ἐν δεκάτῃ reponens ἐν δʹ (cf. fr. 38). Num in ipsis locis historiae materiam Duris collegerit, an fortasse jam usus sit Calliae et Antandri de Agathocle commentariis, dijudicari nequit. Ex fragmentis hoc tantum colligis, multis opus de natura, fabulis, mirandis Siciliae, Italiae, Libyae (unde Libyca Duridi affinguntur fr. 35) distinctum fuisee digressionibus. Sequuntur Ὧροι Σαμίων, quorum laudatur liber duodecimus vel potius ex Hulemani correctione liber secundus (v. fr. 50). In hoc quoque opere non acquievit Duris argumenti varietate, quam ipsa insula civili historia, deorum cultu, literis, artibus clarissima praebebat, sed latius saepe ad alieniora exspatiatus est. Tempora rerum adornaverit secundum catalogum sacerdotum Junonis. Qui praeter allatos Duridi libri tribuuntur, eorum tam tenues reliquiae sunt, ut omne judicium praecludant. Tutuli manifesto produnt alumnum Theophrasti. Modo ne Theophrasteam istam in Duride orationis dulcedinem exspectaveris. Haec enim laus propria est Theophrasti. Reliqui peripatetici fere omnes rebus magis quam verbis initenti esse solebant, adversariique scriptorum λογοδαιδάλων, qui ex Isocratis schola proficiscebantur. Atque ipse Duris in Historiarum prooemio (fr. 1) Ephorum reprehendit et Theopompum, quippe qui propter nimis anxiam de verborum compositione sedulitatem αὐτοῦ τοῦ γράφειν μόνον ἐπιμεληθῆναι videantur. Hinc jejunam orationem et languidam fieri judicavit, quum μίμησιν καὶ ἡδονὴν habere debeat, qua res non tam narrantur quam pinguntur, qua verba ad communem ipsius vitae veritatem quam proxime accedunt, atque sic quos res quaeque postulat sensus in legentium animis excitantur. Istud vero μιμήσεως studium, nisi severae artis praeceptis regitur et temperatur, quo ducere consueverit, nemo nescit. Quare libenter Photo largiemur Duridem in iis ipsis, quae in Ephoro et Theopompo desideraverit, multo his inferiorem fuisse (τῆς ἐν αὐτοῖς τούτοις οἰκονομίας πολλὰ τῶν ἀνδρῶν λειπόμενος). Dionysius quoque Hal. (De verb. Comp. Tom. V, p. 28 R.) Duridem inter eos recenset, qui in verborum composisitione valde negligentes se praebuerint, atque τοιαύτας συντάξευς κατέλιπον, οἵας οὐδεὶς ὑπομένει μέχρι κορωνίδος διελθεῖν. Cf. Himerius Declam. XIV, 27 ed. Wernsdf.: Ἔγωγε πρότερον ἐπὶ τοῖς Ἡροδότου λόγοις ἡδέως διατιθέμενος παῖδα τὸν Ἡρόδοτον πρὸς τὴν τούτου (Hermogenis) χάριν ὑπείληφα. Μικροὶ δέ μοι λοιπὸν Ἑλλάνικοί τε καὶ Δούριδες, ἔτι καὶ ἡ τοῦ Ἁλικαρνασσέως ποίησις καὶ ὅσοις λόγῳ γράψαι τὴν οἰκουμένην σπουδὴ ἐγένετο πρὸς ἐκείνας τὰς ἴυγγας, αἷς οὗτος κατακηλεῖ τοὺς ἀκούοντας. Sed indulserit
469
Duris suo dicendi generi, modo salva sit fides historici. At dubitationem movet Plutarchus (Pericl. c. 28. fr. 60), qui postquam Sami expugnationem narravit, addit haec: Δοῦρις δ ̓ ὁ Σάμιος τούτοις ἐπιτραγῳδεῖ πολλὴν ὠμότητα τῶν Ἀθηναίων καὶ τοῦ Περικλέους κατηγορῶν, ἣν οὔτε Θουκυδίδης ἱστόρηκεν οὔτ ̓ Ἔφορος οὔτ ̓ Ἀριστοτέλης. Ἀλλ ̓ οὐκ ἀληθεύειν ἔοικεν ... Δοῦρις μὲν οὖν οὐδ ̓ ὅπου μηδὲν αὐτῷ πρόσεστι ἴδιον πάθος εἰωθὼς καρατεῖν τὴν διήγησιν ἐπὶ τῆς ἀληθείας, μᾶλλον ἔοικεν ἐνταῦθα δεινῶσαι τὰς τῆς πατρίδος συμφορὰς ἐπὶ διαβολῇ τῶν Ἀθηναίων. In his Thucydidis aliorumque scriptorum silentium contra Duridem pere se nihil probat, idque ipse sensit Plutarchus. Illud igitur quaeritur num vere dicta sint verba: οὐδ ̓ ὅπου ... ἀληθείας. Et quidni fidem iis adhibeamus? Certe refellere Plutarchi judicium non possumus. Aliis quoque locis duobus Plutarchus Duridi obloquitur. Quorum altero (fr. 64) Duridis narrationem iterum oppponit Theopompi, Ephori, Xenophontis silentio; hinc nihil nos lucramur; altero vero (fr. 7) fides Nostri summo jure addubitatur; nam neminem fugit Duridem in iis quae de Eumenis genere tradit, vulgarem istam sed ineptam secutum esse famam, quam Macedonum invidia sparserat. Ac omnino pendet Duris ex sui saeculi scriptoribus, eorumque vitiis laborat. Alexandri historicorum commenta sectatur fr. 19, 71, quamquam illud de Thalestri Amazone repudiavit (fr. 18). Ex Peripateticorum in Academicos inimicitiis derivandum quod fr. 78 legitur de Socrate servo. Quae aetatis hominem etiam in eo agnoscis studio, quo reconditas et abstrusas fabulas vulgari traditione sancitis fraeferre solet (fr. 3. 72. 38. cl. 14). Suspectae fidei sunt quae leguntur fr. 65 et 67, falsa traduntur fr. 62 et 61. Quamquam in his omnibus errores non sunt Duridis, sed eorum quos duces temere secutus est. Quae quum ita se habeant, in Duridem cadere videntur quae in plurimos cadunt ejusdem aevi scriptores. Rerum pollent abundantia et varietate, lectorum inserviunt delectationi, orationem fundunt vividem et negligentiorem, a factionum studiis non liberi sunt, artis criticae usum fere ignorant. Quid tamquam proprium Duridis vel laudem vel vituperem habeo nihil (*) .
477

DURIDIS SAMII FRAGMENTA

ΙΣΤΟΡΙΑΙ

ΙΣΤΟΡΙΑΙ
E LIBRO VICESIMO TERTIO
DURIDIS SAMII FRAGMENTA

32.

p. 477
Athenaeus XII, p. 546, C:Καὶ Δοῦρις δέ φησιν ἐν τῇ εἰκοστῇ τρίτῃ τῶν Ἱστοριῶν, ὡς ἦν τὸ παλαιὸν τοῖς δυνάσταις ἐπιθυμία τῆς μέθης. Διὸ ποιεῖν τὸν Ὅμηρον τῷ Ἀγαμέμνονι λοιδορούμενον τὸν Ἀχιλλέα καὶ λέγοντα (Il, A, 225), Οἰνοβαρὲς, κυνὸς ὄμματ ̓ ἔχων. Καὶ τὸν θάνατον δὲ ἀποσημαίνων τοῦ βασιλέως, φησὶν (Od. Λ, 418), Ὡς ἀμφὶ κρητῆρα τραπέζας τε πληθούσας κείμεθα· δεικνύων καὶ τὸν θάνατον αὐτοῦ παρ ̓ αὐταῖς ταῖς ἐπιθυμίαις τῆς μέθης γενόμενον. Duris tertio et vicesimo Historiarum libro ait jam olin, reges et terrarum dominos ad temulentiam fuisse proclives: itaque apud Homerum Achillem conviciari Agamemnoni, dicereque, vino gravis, caninos oculos habens; te de morte regis loquens ait: Ut circa craterem mensasque plenas jacebamus: ostendens periisse eum etiam, quo tempore eidem cupiditati temulentiae indulgebat.
478DURIDIS SAMII FRAGMENTA

33.
Ol.124.4.a.C.271
p. 478
Plinius H. N. VIII, 40:Canis, Iasone Lycio interfecto, cibum capere noluit, inediaque consum ptus est. Is vero, cui nomen Hyrcani reddidit Duris, accenso regis Lysimachi rogo, injecit se flammoe: similiterque hieronis regis. Ex Duride hauserit Plutarch. De sollert. anim. p. 970; alium auctorem seqnitur Appian, Syr. c. 64 (p. 207 ed. Didot.). Cf. Tzetz. Hist. IV, 131, v. 252 sqq.

Volumen tertium

LIBER SEXTUS

AB EVERSIONE CORINTHI USQUE AD CAESAREM AUGUSTUM. 146-27 A.C. NOMINA AUCTORUM. PTOLEMAEUS EVERGETES II. [APOLLODORUS ATHENIENSIS.] DIONYSIUS THRAX. AGATHARCHIDES CNIDIUS. PSAON PLATAEENSIS. CN. AUFIDIUS. P. RUTILIUS RUFUS. PROMATHIDAS HERACLEOTA. METRODORUS SCEPSIUS. CORNELIUS ALEXANDER POLYHISTOR. ALEXANDER EPHESIUS. POSIDONIUS RHODIUS. L. LUCULLUS. M. T. CICERO. M. POMPONIUS ATTICUS. ASCLEPIADES MYRLEANUS. ATISTODEMUS NYSAEENSIS. [CASTOR RHODIUS.] ARTAVASDES REX AEMENIAE. THEOPHANES. MYTILENAEUS. TIMAGENES ALEXANDRINUS. ARISTO ALEXANDRINUS. SOCRATES RHODIUS. OLYMPUS. EMPYLUS.
245

POSIDONIUS APAMENSIS

POSIDONIUS APAMENSIS: POSIDONII APAMENSIS FRAGMENTA

Suidas: Ποσειδώνιος Ἀπαμεὺς ἐκ Συρίας ἢ Ῥόδιος, φιλόσοφος στωικὸς, ὃς ἐπεκλήθη Ἀθλητής. Σχολὴν δ ̓ ἔσχεν ἐν Ῥόδῳ, διάδοχος γεγονὼς καὶ μαθητὴς Παναιτίου. Ἦλθε δὲ καὶ ἐς Ῥώμην ἐπὶ Μάρκου Μαρκέλλου. Ἔγραψε πολλά. Cf. Eudoc. p. 365. Strabo XVI, p. 753: Ἐντεῦθεν (ἐξ Ἀπαμείας) δ ̓ ἐστι Ποσειδώνιος ὁ στωικός, ἀνὴρ τῶν καθ ̓ ἡμᾶς φιλοσόφων πολυμαθέστατος. Idem XIV, p. 655: Ποσειδώνιος ἐπολιτεύσατο μὲν ἐν Ῥόδῳ καὶ ἐσοφίστευσεν. Ἦν δὲ Ἀπαμεὺς ἐκ τῆς Συρίας. Cf. Athenaeus VI, p. 252, E. Lucian. Macrob. c. 20, p. 643 ed. Didot.: Ποσειδώνιος ὁ Ἀπαμεὺς τῆς Συρίας, νόμῳ δὲ Ῥόδιος, φιλόσοφός τε ἅμα καὶ ἱστορίας συγγραφεὺς τέτταρα καὶ ὀγδοήκοντα (sc. ἔτη ἐβγίωσεν). De aetate Posidonii JANUS BAKE (Posidonii Rhodii Reliquioe doctrinoe. Lugd. Bat. 1810, 8.) p. 8 ita statuit: «Panaetius, ait, quem audivit Posidonius (Suidas; Cic. Offic. III, 2, Divin. I, 3.) mortuus est circiter a. u. 642 [Ol. 167, 1; 112 a. C.] secundum rationes Lyndeni (De Panoetio I, 3), ut hic annus in ejus adolescentiam incidere videatur. Porro deinceps eum Rhodi Cicero audivit, eo ipso anno quo Sylla mortuus est, qui est a. u 676 (78 a. C.), teste Plutarcho in Cicerone c. 4 (cf. Cicero Brut. 91): et relique quae de eo nobis innotuerunt, in idem fere temporis spatium incidunt, quum ante tum post eum annum. Restat Suidas qui tradit Romam venisse Posidonium ἐπὶ Μάρκου Μαρκέλλου, sub M. Marcello consule, id est a. u. 703, Ol. 182, 2 (51 a. C.): qui annus Posidonio vitae ultimus fuit, ut nostra estenita est; siquidem quattuor et octoginta annos implevit, teste Luciano l. l.: unde conficitur eum natum esse a. u. 619, Ol. 161, 2 (135 a. C.), Panaetium audire potuisse usque ad annum vicesimum tertium aetatis.» Post haec perstringit Bakius errorem Athenaei, qui libro XII, p. 549, E ita habet: Ποσειδώνιος ὁ στωικὸς συναποδημήσας Σκιπίωνι τῷ Ἀφρικανῷ κληθέντι εἰς Ἀλεξάνδρειαν κτλ. (v. fr. 11). «Nam Panaetium Africano in hoc itinere socium fuisse [Ol. 159, 2; 143 a. C., ut vgo statuunt sec. Cic. Acad. IV, 2] aliunde manifesto constat, ut minime ad hanc aetatem referendus sit Posidonius, sed potius ipsum haec a Panaetio accepta in Hitoriis prodidisse, neque hoc satis attendisse Athenaeum aestimandum sit. Ita recte monuit elegantissimus Lyndenus (De Panaetio p. 45).» BAKE. Certe ne putemus librariorum culpa verba Athenaei depravata esse, auctoremque scripsisse Ποσειδώνιος ὁ στωικὸς, Παναιτίου μαθητὴς τοῦ συναποδημήσαντος, impedimur altero loco, ubi eundem Athenaeus errorem repetit. Etenim libro XIV, p. 657, leguntur haec: Μνημονεύει δὲ αὐτῶν (sc. τῶν πέρνων) Στράβων ἐν τρίτῃ Γεωγραφουμένων, ἀνὴρ οὐ πάνυ νεώτερος· λέγει γὰρ αὐτὸν ἐν τῆ ἑβδόμῃ τῆς αὐτῆς πραγματείας (in deperdita libri parte) ἐγνωκέναι Ποσειδώνιον τὸν ἀπὸ τῆς στοᾶς φιλόσοφον, οὗ πολλάκις μεμνήμεθα, συγγενομένου Σκιπίωνι τῷ τὴν Καρχηδόνα ἑλόντι. Ceterum ex hoc loco discimus pueritiam Strabonis attigisse senectutem Posidonii. Nam longe sane petitum est quod post Schweighaeuserum statuit Bakius, scilicet verba λέγει.. ἐγνωκέναι Ποσειδώνιον, quae e Strabonis libro septimo citantur, spectare librum decimum sextum (p. 753), ubi Posidonium Strabo dicit τῶν καθ ̓ ἡμᾶς φιλοσόφων πολυμαθέστατον, eo autem loco istud καθ ̓ ἡμᾶς laxiore sensu dictum videri de viro, qui paullulum nostram aetatem antecesserit. At liberiorem istum verborum καθ ̓ ἡμᾶς usum a Strabone alienum esse, congestis exemplis Clintonus (III, p. 553) de natalibus Strabonis disputans bene demonstravit. Jam igitur quum Strabo natus sit circa annum 54 a. C., dicere non potuit se novisse Posidonium, si vere is defunctus esset anno 51 a. Chr. Ego quidem decem fere annis juniorem fuisse Posidonium suspicor. Quae fr. 45 de M. Bruto leguntur arguere mihi videntur eum post mortem Caesaris (44 a. C.) seribendo adhuc occupatum fuisse. Quod denique attinet Lyndeni sententiam de Panaetii anno fatali (a. 112), a quo Bakius in calculis subducendis proficiscitur, eam scito nullo testimonio, sed mera niti conjectura. Clintonus annum quo mortuus sit Panaetius definiri omnino non posse fatetur ad an. 144 et 143, p. 108, probabiliter tamen statui ait defunctum esse paullo ante 100 a. C. Quod in nostros calculos caderet optime. Annum quo Panaetius Scipionem in legatione comitatus sit, ex Cicerone, Acad. IV, 2, ita definiunt, ut pertineatad an. 143 a. C. vel ad proxime antecedentem. At octo fere annis posteriorem fuisse e Posidonio et Diodoro demonstrare studui ad Diodori Exc. De insidiis, c. 25. Quae de fatis Posidonii tradita accepimus, haud multa sunt. Quare «ne vacuam hanc partem relinquere cogeremur, Bakius ait, adsumpsimus nobis id, ut partim veterum scriptorum fidentes testimoniis, plurimum nostra ipsi ducti conjectura, probabiliter
246
quidem Posidonii vitam exponeremus.» Quibus praemissis, pergit hunc in modum: «Hic enim, ut primum patriam Syriam reliquit, Athenas se, ubi tum Panaetius erat, contulit, et cum summo doctore ita vixisse videtur, non ut disciplinae tantum scholaeque inter eos esset, sed et vitae haud exigua communitas atque consuetudo, in eaque consuetudine socium ac sodalem habuit Mnesarchum, alterum Panaetii discipulum ejusque in schola Atheniensi successorem. Mortuo Panaetio, a. u. 642 vel paullo post, alias item regiones lustrare decrevit (1) , nobilissimorum philosophorum secutus exemplum, Aristotelis, Zenonis, Chrysippi, aliorum, qui semel patria egressi nunquam domum redierunt (Cic. Tusc. V, 37) ... Nam primum Athenis profectus Hispaniam adiit, cujus ora Phoenicum jam antiquitus, postea Carthaginiensium frequentata coloniis, postremo universa a Romanis devicta inque provinciae formam redacta, incredibiles easque hucusque absconditas naturae opes continebat: ut M. Cato, qui consul Hispaniam Citeriorem obtinuerat, multa inde admiranda in Origines retulerit, auctore Nepote in Catone c. 3. Gadibus, praeter reliquum tempus, quod ibi degit, triginta dies fuit, ut aniles Hispanorum de sole occidente fabulas et comenta argueret, et rem ipsam diligentissime cognosceret (Strabo p. 138), tum ut maris aestus explicaret, sidera quae in eo climate per maritimam Hispaniae oram viderentur, observaret. Regionem ipsam item ulterius ingressus, multa quae vel ad geographiam vel ad historiam naturalem pertinerent, animadvertit. Inde in Italiam navigavit (Strabo p. 144. 827), ita guidem, ut neque in ipsa quidem navigatione diligentiam ejus requireres: nam aut ventos servabat, vel orae quam praetervehebatur naturam indagabat. Siciliam quoque visit vicinasque insulas, tum regiones ad mare Superum, Dalmatiam, Illyricum, plurimorum locorum proprietates et terrae indolem investigans (Vitruv. De arch. VIII. 4). «Hinc, a. u. circiter 650 (104 a. C.) repulso Cimbrorum ac Teutonum impetu, Massiliam profeetus, Narbonensem Galliam indeque Ligures adiit: ita, ut in omni itinere et physici et geographi et hitorici munere fungeretur; unde factum est ut triplici hoc eoque diverso conjuncto officio, alterum ad alterius conferret vel illustrationem vel ornamentum. «Cum hoc uberrimo peregrinationis fructu Rhcdum se contulit, quum ut multiplicem scientiae varietatem digereret, tum vero ut eam vel institutione vel scriptione earum rerum studiosis traderet. Scholam quidem Stoicam, a Panaetio Rhodi relietam, suscepisse dicitur Posidonius, ut Suidas testatur: neque hanc minori cum rei publicae quam philosophiae emolumento tenuit. Nam et ad rempublicam accessit, teste Strabone p. 655, in eaque quum alios honores tum Prytanis munus gessit (ibid. p. 316), qui summus erat Rhodi magistratus. Quibus honoribus quum ornatus esset, legatus Romam ad Marium VII consulem, missus est, a. u. 668 (86 a. C.), aetatis fere 50; quum Mithridatico bello councta prope Graecia a barbaro occu pata, una Rhodus in Romanorum mansisset fide atque amicitia, seque contra hostium impetum tutata esset. In ea igitur legatione Marium vidit, afflictum fortunae valitudinisque calamitate, ut ex ejus Historiis refert Plutarchus in Mario (fr. 41). Nec quidquam amplius de hac Rhodiorum legatione invenire potui: diversa enim fuit a nobili illa de Rhodiorum praemiis ad senatum, Sylla dictatore, tribus postea annis; in qua Molon, celeberrimus rhetor, fuit, quem tum Romae audivit Cicero, ut ipse testatur in Bruto, c. 90. Igitur insecutum est illud tempus, quo Sylla rempublicam summo imperio tenens, eam tyrannide, crudelitate et proscriptionibus vexavit: ut Cicero, istius videlicet metuens insolentiam, in Graeciam abiret, seque Athenas conferret: ubi tum Ascalonitam Antiochum audiens, qui, relicta Carneadis et Philonis ratione, prepius ad Stoam accesserat, ejus argumentis plurimum delectabatur. Mortuo Sylla, a. u. 676 (78 a. C.), Cicero ad rempublicam accedere constituens, ejusque rei veluti ὄργανον arbitratus eloquentiam forensem illam, continuo Asiam primum, deinde Rhodum adiit, ibique multum Molone rehtore, tum etiam Posidonio usus est (Plutarch. Cicero, c. 4; Cicero De N. D. I, 3; De fin. I, 3; De fato c. 3; Brut. 91), sive commotus viri celebritate, sive quod esset ejus ratio magis cum Antiochea, quam ante audiverat, conjuncta. Ex qua disciplina plurimum in libros Ciceronis, quos praestantissimos de philosophia reliquit, pervenisse, quis dubitabit? Siquidem hunc unum in primis legebat (Fin. I, 2). Hinc Cicero Romam redux ad res publicas tractandas, insigni philosophiae scientia instructus atque eloquentiae facultate, se contulit. Posidonius, Rhodi manens, praeclara institutione bonarum alumni ex ejus disciplina prodirent, quum alii multi tum qui ad posteritatis notitiam pervenerunt,
247
potissimum tres, Phanias (Diog. L. VII, 41), Asclepiodotuw (Senec. Qu. Nat. II, 26; VI, 17; II, 30; V, 15; VI, 22), Iason (Suidas v. Ἰάσων, Μενεκράτους, Νυσαεύς); quem postremum, nepotem e filia, successorem in schola reliquit. Quid? quod ejus nominis celebritas non scholae umbra arctisque finibus continebatur, sed late abundeque quasi fluebat ac dimanabat; id quod clarissimi in Romana civitate viri testantur, Vellejus, Balbus, Cotta (Cicero N. D. I, 44): quos Posidonii familiaritas et erudivit et nobilitavit. Maxime denique celebrata est consuetudo quae ipsi cum Cn. Pompeio erat: quem quum rerum publicarum usus atque tractatio bellique strepitus paullo ab his mansuetis studiis abalienasse viderentur, eas disciplinas nihilominus tanti putavit, ut earum vel admirationem laudis aliquentum habituram existimaret. Nam Posidonio, quoties Rhodi fuid Pompeius, ita semper utebatur, ut prae ceteris vel sapientiae vel eloquentiae doctoribus plurimum hujus disputationibus delectaretur. Quam summorum virorum consuetudinem significavit Strabo XI, p. 401 extr. Quum enim a. u. 687 ad Piraticum bellum proficisceretur Pompeius, in eoque itinere Rhodi consisteret, disserentem Posidonium audivit: quumque proficiscens nobilissimum philosophum, Numquid vellet, rogaret, hic maximum imperatorem Homerico illo versu ad fortitudinem persequendam hortatus fertur: Αἰἐν ἀριστεύειν, καὶ ὑπείροχον ἔμμεναι ἄλλων. «Quattuor postea annis, quum belli Mithridatici incedium restinxisset, Syriam, Judaeam, Armeniam, multas alias Asiae parts Romanorum subjecisset imperio, Italiam rediens, Mytilenae, Rhodi, Athenis ita fuit, ut dubium esset magisne bello potens, an pacem pacisque artes fovens conspiceretur. Plutarchus in Pompeio c. 42: Ἐν δὲ Ῥόδῳ γενόμενος (Πομπήϊος) πάντων μὲν ἠκροάσατο τῶν σοφιστῶν, καὶ δωρεὰν ἑκάστῳ τάλαντον ἔδωκε. Ποσειδώνιος δὲ καὶ τὴν ἀκρόασιν ἀνέγραψεν ἣν ἔσχεν ἐπ ̓ αὐτοῦ πρὸς Ἑρμαγόραν τὸν ῥήτορα περὶ τῆς καθ ̓ ὅλου ζητήσεως ἀντιταξάμενος. «Posidonius etiam disputationem «eam enotavit quam Pompeio audiente, adversus «Hermagoram rhetorem habuit de generali quaestione.» De quo loco in sequentibus plura dicemus. Nunc quidem sufficiat monere de errore Jo. Jonsii (Script. Hist. Phil. II, 16), qui hanc disputationem cum alio ejus sermone confundit. Nam quum praeclara et in primis illustris esset haec Stoicorum sententia, non esse malum dolorem, tum sine dubio maxime laudabiles sunt ii qui eandem con solum dissercudo ac definiendo, sed fortitudine in contemnendo dolore probant atque confirmant: contra nihil turpius istis qui, quam ante in schela probaverant sententiam, ab ea in ipsa vita desciscunt eamque flagitiose deserunt. Quo nomine Dionysium Heracleoten criminatur Cicero Fin. V, 31 et Tusc. II, 25, quod quum a Zenone fortis esse didicisset, a dolore dedoctus est. At non noster, inquit, Posidonius: quem et ipse soepe vidi, et id dicam quod solebat narrare Pompeius: se, quum Rhodum venisset decedens ex Syria, audire voluisse Posidonium: sed quum audivisset cum graviter esse oegrum, quod vehementer ejus artus laborarent, voluisse tamen nobilissimum philosophum visere: quem ut vidisset et salutavisset honorificisque verbis prosecutus esset molesteque se dixisset ferre, quod eum non posset audire; at ille, Tu vero, inquit, potes; nec committam, ut dolor corporis efficiat, ut frustra tantus vir ad me venerit. Itaque narrabat eum graviter et copiose de hoc ipso cubantem disputavisse: quumque quasi faces ei doloris admoverentur, soepe dixisse: Nihil agis, dolor; quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum. Hunc sermonem diversum esse ab illa disputatione abversus Hermagoram, non opus est ut demonstremus: de tempore autem ita nobis videtur, hunc Ciceronis locum referendum esse ad annum Piratici belli, a. u. 687; quo brevissimo tempore confecto, Asiam obiisse Pompeium constat, et ἐπέρχεσθαι τὰς πόλεις, ut est apud Plutarchum in ejus Vita. Ad illud iter, quod supra significavimus, confecto Mithridatico hello, pertinet locus Plinii H. N. VII, s. 31: Cn. Pompeius, confecto (??)ithridatico bello, intraturus Posidonii sapientioe professione clari domum, fores percuti de more (??) lictore vetuit: et fasces litterarum januoe submisit is, cui se Oriens Occidensque submiserat. Quod iisdem verbis repetiit Solinus Polyhist. c. 1. Jam haec familiaritas, ut Pompeio laudem, ita Posidonio fructum attulit atque utilitatem: qui, prout Aristoteles Magni discipuli opera adjutus, ita ipse e Pompeii itineribus, mirifice geographiae scientiam naturaeque cognitionem auxerit: quod Strabo significavit XI, p. 491 extr., Posidonum erroris arguens in definienda isthmi latitudine qui est Colchidem inter et Paludem Maeotin: καὶ ταῦτα, inquit, φίλος Πομπηΐῳ γεγονὼς τῷ στρατεύσαντι ἐπὶ τοὺς Ἴβηρας καὶ Ἀλβανοὺς μέχρι τῆς ἐφ ̓ ἑκάτερα θαλάττης, τῆς τε Κασπίας καὶ τῆς Κολχικῆς. Ceterum haec omnia eo valuerunt, ut Pompeii res gestas peculiari volumine explicaret (Strabo p. 492 init.), doctissimorum virorum exemplo, qui vel multifariam doctrinam, cognitionemque singulorum indolis populorum, hominum, tum regionum ipsrum, illustri historiae argumento illustrarunt, vel ipsius
248
viri factorumque praestantiam, ornate, magnifice, luculentis quum verbis tum sententiis exposuerunt; ut dubitares magisne laude dignum esset facere scribenda, an scribere legenda. «Hanc eruditionis scribendique laudem ad extrema tempora aetatis retinuit, ut in hoc item studiorum agitatio vitae aequalis fuerit. Et de eruditone quidem, qualis quantaque exstiterit, quamque longinquam vitam et laboriosam desideraverit, infra videbimus: de scribendi facultate, hoc unum in primis memorabile, quod eum Cicero rogavit, ut consulatum suum, quem ipse splendidissimum existimavit, eloquentiae splendore non dicam aequaret scribendo, sed etiam ornaret: ut ipse Cicero proiptam esse constat a. m. 694: Quamquam ad me rescripsit jam Rhodo Posidonius, se, nostrum illud ὑπόμνημα quum legeret, quod ego ad eum, ut ornatius de iisdem rebus scriberet, miseram, non modo excitatum esse ad scribendum, sed etiam plane deterritum. Quid quoeris? conturbavi Groecam rationem. Ita vulgo qui instabant, ut darem sivi, quod ornarent, jam exhibere mihi molestiam destiterunt. «Venimus ad a. u. 703, Posidonii quartum et octogesimmu, qui ipsi extremus fuit, secuudum nostram supputationem, quam supra exposuimus. Hoc igitur anno Romam venit Posidonius, M. Marcello consule. siquidem fides habenda est Suidae testimonio. «Tantum de Posidonii vita: quam et bene actam, et vero doctrinae fama, honoribus, amicitiis floruisse, e paucissimis indiciis, abunde intelligatur oportet. (1) » Hactenus BAKIUS. Opera Posidonii tum physica et philosophica et mathemathica et rhetorica sunt, tum historiea et geographica. Illa quum ad nos nihil pertineant, titulos eorum in veterum scriptis obvios apposuisse habebimus satis. Sunt vero hi: 1. Φυσικὸς λόγος, libris minimum XV (1) . 2. Περὶ κόσμου, libris min. II (2) . 3.Περὶ μετεώρων libris min. XVII. Μετεωρολογικὴ στοιχείωσις s. Μετεωρολογική (3) . 4. Περὶ ὠκεανοῦ (4) . 5. Περὶ κενοῦ, libris min. II (5) . 6. Περὶ ψυχῆς (6) .
249
7. Περὶ θεῶν, libris min. XIII (1) . 8. Περὶ ἡρώων καὶ δαιμόνων (2) . 9. Περὶ εἱμαρμένης, libris min. II (3) . 10. Περὶ μαντικῆς, libris V (4) . 11. Ἠθικὸς λόγος, libris min. II (5) . 12. Περὶ καθήκοντος, libris min. II (6) . 13. Περὶ ἀρετῶν (7) . 14. Περὶ παθῶν, libris min. II (8) . 15. Περὶ κριτηρίου (9) . 16. Προτρεπτικά (10) . 17. Πρὸς Ἑρμαγόραν περὶ τῆς καθόλου ζητήσεως (11) . 18. Εἰσαγωγὴ περὶ λέξεως (1) . 19. Geometrica (2) . 20. Πρὸς Ζήνωνα τὸν Σιδώνιον (3) . 21. Τέχνη τακτική (4) . 22. Ἐπιστολαί (5) . Restant opera duo, de quibus accuratius nobis dicendum est. Historias dico et tractatum Περὶ ὠκεανοῦ. Hunc Posidonio Olbiopolitae, illas vel eidem vel Alexandrino Posidonio solennia errans tribuit Suidas: Ποσειδώνιος Ἀλεξανδρεὺς, φιλόσοφος Στωικὸς, μαθητὴς Ζήνωνος τοῦ Κιτιέως. Ἔγραψεν Ἱστορίαν τὴν μετὰ Πολύβιον ἐν βιβλίοις β ̓, ἕως τοῦ πολέμου τοῦ Κυρηναϊκοῦ καὶ Πτολεμαίου· καὶ Μελέτας ῥητορικάς· Ὑποθέσεις εἰς Δημοσθένην. Καὶ οἶμαι ταῦτα μᾶλλον Ποσειδωνίου τοῦ σοφιστοῦ εἶναι τοῦ Ὀλβιοπολίτου. Cf. Eudoc. p. 365, ubi postrema: Ταὐτά τινες εἰς Ποσειδώνιον τὸν σοφιστὴν τὸν Ὀλβιοπολίτην ἀναφέρουσιν.
250
Ποσειδώνιος Ὀλβιοπολίτης, σοφιστὴς καὶ ἱστορικός. Περὶ τοῦ ὠκεανοῦ καὶ τῶν κατ ̓ αὐτόν· Περὶ τῆς Τυρικῆς καλουμένης χώρας· Ἀττικὰς ἱστορίας ἐν διβλίοις δ ̓. Λιβυκὰ ἐν βιβλίοις ιαʹ, καὶ ἄλλα τινά. Jam quod HISTORIAS attinet, earum opus amplissimum a Posidonio Rhodio compositum esse ex Athenaei locis quam plurimis constat luculentissime, ut operae vix pretium sit addere testimonium Luciani l. l., qui philosophum nostrum simul etiam ἱστορίας συγγραφέα fuisse dicit. Contra quam inepte Alexandrinus iste Zenonis alumnus historias Polybii continusasse perhibeatur, nemo non intelligit. Optime vero ejusmodi consilium cadit in Rhodium Posidonium, et studiis, quae ad historiam scribendam attulit, Megalopolitano simillimum, iisque viventem temporibus, quae continuando coepto Polybiano crant accommodatissima. Porro numerus librorum LII, quem historiis Suidas assignat, apte referri potest ad Nostri opus, quippe cujus librum quadragesimum nonum ab Athenaeo (IV, p. 168, D) laudatum videmus. Quae vero deinceps apud Suidam leguntur verba: ἕως τοῦ πολέμου τοῦ Κυρηναϊκοῦ καὶ Πτολεμαίου, vel aliunde huc irrcpsisse vel librariorum culpa corrupta esse videntur. Neque enim nos novimusbellum Cyrenaitum, ad quod finem narrationis direxisse Posidonius dici queat. Notissimum omnium bellum est, quo Ptolemaeus Lagi Cyrenaeos sibi subjecit; neque aliud Suidae auctor, modo recte se verba ejus habeant, intellexcrit. Hoc si est, ac si revera Posidonius Alexandrinus opus quoddam historicum composuit, hujus auctoris historias ad hunc usque terminum pertinuisse, ideoque Rhodii et Alexandrini historici memoriam temere misceri aliquis suspicetur. Quamquama tale commentum artificiosius quam verisimilius esse duco, praesertim quum de Alexandrino Posidonio aliunde omnino nihil constet, nisi quod Zenonis discipulus fuerit, uti Diogenes Laertius (VII, 38) tradit, ex quo sua Suidam hausisse haud improbabiliter conjecit Bernhardius. Huc accedit ipsius Suidae dubitatio: Οἶμαι, ait, ταῦτα μᾶλλον Ποσειδωνίου τοῦ σοφιστοῦ εἶναι τοῦ Ὀλβιοπολίτου. Quae quidem non modo ad Μελέτας ῥητορικὰς et Ὑποθέσεις ἐις Δημοσθένην, sed ad ipsas etiam Historias referenda sunt. Nam apud Suidam v. Πολύβιος vetus appendix apponit: Ἰστέον δὲ ὅτι διαδέχεται τὴν Πολυβίου ἱστορίαν Ποσειδώνιος Ὀλβιοπολίτης σοφιστής. Sed partim contra Olbiopolitam faciunt eadem quae de Alexandrino loquentes supra monuimus, partim facile patet etiam de hujus scriptis fallaces duces Suidam secutum esse, quippe qui Olbiopolitae tribuat etiam Περὶ ὠκεακοῦ librum, quem Rhodii esse certum est. Nam quae Strabo (p. 102) ex iis affert, diserte tribuuntur celebri philosopho Περὶ πρωτείων ἀγωνιζομένῳ. Contra Suidae auctor historica haec et geographica, quum a philosopho aliena putaret, ad Olbiopolitam retulit haud graviore, ut videtur, de causa quam quod hunc historica et periegetica argumenta tractasse compertum haberet. Igitur ut revertamur unde digressi sumus, persuasum nobis est verba ista ἕως τοῦ πολέμου τοῦ Κυρηναϊκοῦ καὶ Πτολεμαίου traxisse mendam. Pro πολέμου reponendum puto Πτολλεμαίου; verba καὶ Πτολεμαίου, quae sic posita nihil definiunt, ejicienda sunt, opinor. Etenim lectionem corruptam πολέμου quidam emendaverat in margine scribens Πτολεμαίου; glossa haec deinde in textum illata et particula καὶ cum reliquis juncta est. Atque hoc quidem simplicissimum esse mihi videtur. Sin servare velis voces καὶ Πτολεμαίου, scribendum pro pono: ἕως Ἀπίωνος τοῦ Κυρηναϊκοῦ τοῦ καὶ Πτολεμαίου. Ut utstatuas, extra dubitationis aleam est, quin Ptolemaeus illc sit Ptolemaeus Apion, rex Cyrenarum, de quo ita Livii Epit. 70: Ptolemoeus Cyrenarum rex, cui cognomentum Apioni fuit, mortuus heredem P. R. reliquit, et ejus regni civitates senatus liberas esse jussit. Justinus XL, 5: Dum hoec aguntur, frater ejus (Alexandri) ex pellice susceptus cui pater Cyrenoeorum regnum reliquerat, herede populo Romano instituto decedit. Jam enim fortuna Romana porrigere se ad orientalia regna... coeperat. Itaque et ea pars Libyoe provincia facta est. Res pertinet ad Ol. 171, 1; 658 a. u. c.; 96 a. C., Cn. Domitio Ahenobarbo et C. Cassio Longino coss., ut recte tradunt Euseb. Chron. Ol. 171, 1; Obsequens c. 109 et Cassiodorus. Vide Clinton. ad an. 96 et tom. III, p. 389 not. Ipsum hunc annum Posidonius terminum Historiarum operis posuisse putandus est (1) . Quemadmodum Polybius finem
251
Historiarum fecit annum quo Carthago in Romanorum potestatem venit (146), sic in locum ejus succedens Posidonius narrationem ad eum usque annum continuavit quo orientalis quoque Libyae pars in provinciae formam redacta est, sive usque ad illud tempus, quo fortuna Romana porrigere se ad orientalia regna coeperat, uti Justinus ait, qui in tota hac historiae parte Posidonii nostri premit vestigia. Eodem anno 96 a. C. fato defunctus est Antiochus Grypus, Syriae rex (125-96). Ad res vero Syriae prae ceteris Syrum auctorem attendisse putaveris, ad easque major fragmentorum pars pertinet. Jam quaerendum est num quod Suidae verbis insistentes modo posuimus, Historiarum reliquiis possit confirmari. Quae e libro II narrantur (fr. 1) temporis definitionem non admittunt. Libri III fragmentum ad tempora pertinet Demetrii Nicatoris, qui per paucos annos regnavit inde ab anno 146 a. C. Eodem tempore in Aegypto regnum suscepit Ptolemaeus Euergetes II sive Physcon, de cujus adulatore, Hierace Antiochense, sermo est fragmento (7) libri IV. Libro V quum de Parthorum institutis regiis plura referantur, aperte illud indicatur tempus quo Demetrius Nicator proelio victus in Arsacis venit captivitatem (138 a. C.). Quae libro VII de Ptolemaeo Physcone leguntur, spectant annum 136, quo celebrem istam legationem Scipio Africanus obiit (fr. 11). E libro VIII quae supersunt (fr. 15) pertinent ad initia servorum belli Siculorum, cujus historiam Diodorus ad verbum fere e Posidonio descripsit. Ortum bellum jam inde ab anno 141 (v. Diodor. XXXIV, 2, 1), verum anno 134 demum, quum opprimi ab urbium praefectis non potuisset, Fulvio consuli demandatum est. Atque in hujus anni historia Diodorus altius rem repetens originem et progressum seditionis exposuit. Eodem modo etiam Livius rem instituit (V. Epit. Lib. 56). Uterque secutus est fontem communem, Posidonium. Libro XI quum item de servis exponatur (fr. 16), haud dubie desumpta haec sunt e rebus anni 132, quo bellum servile compositum est. Libro XIV (fr. 17) agebatur de expeditione Parthica Antiochi Sidetae (129 a. C.), qui post magnos successus clade affectus cecidit (128 init.). Mortem regis et sepulturam auctor exposuit libro XVI (fr. 19. 20). Unde patet narrationem hujus belli fuisse uberrimam. Hucusque igitur Historiae ita fere ditributae, ut nunsquisque liber unius circiter anni res gestas contineret. Quam rationem si ad sequentia transferimus, libro XXIII, ubi de Bituito sermo erat, ad annum devenimus 121 a. C., quo Bituitum hunc, Arvernorum regem, insigni proelio devicit consul Q. Fabius Maximus. Haec sicuti reliqua quae de moribus Gallorum ex eodem libro referuntur, ex narratione petita sunt de bello quod contra Ligures, Salluvios, Allobroges, Arvernos, alios Galliae meridionalis populos, Romani sustinuerunt (125-118 a. C.). Quae libro XXVII (fr. 29) de plantis Dalmatiae leguntur, sponte nos ducunt ad annum 117, quo Metellus consul Dalmatas debellavit. Eodem modo fragmentum libri XXX de moribus Germanorum annum 113 indicat, quo in Italiam invasimus. Igitur quum prioribus libris triginta historia contineatur annorum triginta trium, narratio vero tanto prolixior fuisse putanda sit quo propius auctor ad suam ipsius aetatem accederet, nihil mirum est sequentes libros viginti duos (XXXI-LII) nonnisi septemdecim annorum res gestas continuisse usque ad annum 96, quo mortuus est Ptolemaeus Apion. Quae e libro quadragesimo nono citantur de luxuria Apicii (quem an. 93 Rutilio auctorem exilii fuisse scimus) explicationem chronologicam non admittunt. Jam vero e Strabone (XI, p. 491, fr. 89) constat descripsisse Posidonium res a Pompeio gestas, quae libris illis LII comprehendi nullo pacto poterant. Porro Athenarum fata postrema (a. 86) fuse admodum a Nostro exposita esse fragmento (40 cll. fr. 41) probatur luculentissime. Hinc igitur jure colligimus alteram fuisse Historiarum partem nova librorum serie distinctam et for tasse etiam reliqua adornatione ab altera diversam, cujus nullam Suidas mentionem injecerit. In ea Pompeii res prae ceteris auctorem extulisse consentaneum est. Quominus omnem ejus viri historiam prosequeretur, morte impeditus foret, siquidem ex Bakii cal. Culis diem Posidonius obiit a. 51, quo ipso Romam venisse a Suida perhibetur. Sed parum hoc probabile esse supra diximus. Immo quae fr. 45 de M. Bruto a J. Bruto Tarquinii interfectore oriundo leguntur, haud obscure indicant vel usque ad mortem Caesaris (44 a. C.) narrationem pertinuisse, vel certe post id tempus Posidonium in scribendo occupatum adhuc fuisse. Nam ista de M. Bruti genere opinio quum gravissimis argumentis a Dionysio Hal. (V, 3) et a Dione (XLIV, 14) impugnetur, aperte ex ipso M. Bruti facinore duxit originem. Ceterum quum praeter ea quae ad hujus temporis historiam spectant, multa in fr. legantur de celebri isto Marcello belli Punici II,
252
ejus Marcelli, quo consule Romam venit Posidonius, proavo, nescio an peculiari scripto vitam ejus narraverit. Quamquam illa etiam Historiis inserta legi poterant. Historiis subjunximus Τὰ περὶ ὠκεανοῦ sive τὴν περὶ ὠκεανοῦ πραγματείαν. Quod opus quamvis propter principale argumentum physicis scriptis annumerandum, ideoque a nobis alienum sit, apponenda tamen curavimus quae ex eo servantur vel servari videntur. Nam quum nulta in eo Posidonium non modo μαθηματικῶς sed etiam οἰκείως γεωγραφῆσαι Strabo (1) testetur, saepenumero dijudicari vix potest num fragmentum aliquod ex Historiis an ex opere Περὶ ὠκεανοῦ desumptum sit. Quae de indole Historiarum certiora dici queant haud admodum nulta sunt. Fragmentorum pars longe majore quum Athenaee et Straboni debeatur, factum est ut ad ipsam rerum gestarum personarumque historiam perpauca, plurima vero pertineant vel ad mores et instituta populorum vel ad descriptionem regionum locorumque. Utrisque Posidonium in paucis insignem fuisse non est quod dubitemus. Nam quanta congerendi diligentia, quantoque causas rerum investigandi studio (2) geographica tractaverit, e fragmentis patet satis abunde (3). Contra obvium quemque disputare, Strabo ait (p. 14), non est operae pretium; contra Eratosthenem, Polybium, Hipparchum, Posidonium, id vero καλόν est (Cf. id. p. 2). Ipse Posidonius de Polybio similiter sensisse videtur (4) , atque opeis sui argumento saepissime adduci debuit, ut Polybiana retractaret accuratiusque constitueret. Qua in re non solum temporum conditione adjutus est, sed eo etiam, quod majorem quam alius quivis historicus physices et mathematices cognitionem ad ejusmodi res tractandas attulit (1) . In iis vero, quae ad describenda populorum instituta moresque pertinent, vulgus scriptorum superasse censendus est eo, quod philosophicae doctrinae condimentis nudae eruditionis jejunitatem temperaverit. Quamquam ex reliquiis id minus apparet. Accedit denique dictio elegans, vivida, ornata (2) , eo magis illa laudanda, quo minus curare eam Stoici solebant. Neque minimum etiam haec orationis jucunditas contulisse videtur, ut seriores historici Posidonium ducem sibi sumerent. Certe Diodorum tum in Geographicis suis (lib. V) tum in Historiarum parte quae tempora a Nostro exposita continet, Posidonio se addixisse liquet. Porro Trogum Pompeium eundem auctorem ante oculos habuisse e Justino colligimus. Idem, puto, de Athenaeo dicendum foret, si quam composuit regum Syrorum historia ad nos perdurasset. Nicolaum denique Damascenum tum in magno suo Historiarum opere, tum in iis quae De gentium moribus congessit, non neglexisse Syrum nostrum historicum, eo lubentius largieris, quo apertius est plurima eum ex aliorum libris corrasisse.
259

POSIDONII APAMENSIS FRAGMENTA

ΙΣΤΟΡΙΑΙ

ΙΣΤΟΡΙΑΙ
E LIBRO VICESIMO TERTIO
POSIDONII APAMENSIS FRAGMENTA

23.

p. 259
Idem VI, p. 246, C:Ποσειδώνιος δ ̓ Ἀπαμεὺς ἐν τῇ εἰκοστῇ καὶ τρίτῃ τῶν Ἱστοριῶν, «Κελτοὶ (φησὶ) περιάγονται μεθ ̓ αὑτῶν καὶ πολεμοῦντες συμβιωτὰς, οὓς καλοῦσι παρασίτους. Οὗτοι δὲ ἐγκώμια αὐτῶν καὶ πρὸς ἀθρόους λέγουσιν ἀνθρώπους συνεστῶτας, καὶ πρὸς ἕκαστον τῶν κατὰ μέρος ἐκείνων ἀκροωμένων. Τὰ δὲ ἀκούσματα αὐτῶν εἰσιν οἱ καλούμενοι Βάρδοι· ποιηταὶ δὲ οὗτοι τυγχάνουσι μετ ̓ ᾠδῆς ἐπαίνους λέγοντες.» Posidonius Apamensis Historiarum libro vicesimo tertio: «Galli, ait, secum circumducunt, etiam quum in bellum proficiscuntur, convictores, quos parasitos vocant. Hi, quum in frequentibus hominum circulis, tum apud singulos prinatim qui audire velint, laudes illorum celebrant. Acroamata eorum sunt qui Bardi vocantur: hi poetae sunt, qui cum cantu laudes celebrant.»
POSIDONII APAMENSIS FRAGMENTA

24.

p. 259
Idem IV, p. 154, A:Ποσειδώνιος δ ̓ ἐν τρίτῃ καὶ εἰκοστῇ τῶν Ἱστορικῶν· «Κελτοὶ, φησὶν, ἐνίοτε παρὰ τὸ δεῖπνον μονομαχοῦσιν· ἐν γὰρ τοῖς ὅπλοις ἀγερθέντες σκιαμαχοῦσι καὶ πρὸς ἀλλήλους ἀκροχειρίζονται, ποτὲ δὲ καὶ μέχρι τραύματος προΐασι, καὶ ἐκ τούτου ἐρεθισθέντες, ἐὰν μὴ ἐπισχῶσιν οἱ παρόντες, καὶ ἕως ἀναιρέσεως ἔρχονται. Τὸ δὲ παλαιόν φησιν ὅτι παρατεθέντων κωλήνων τὸ μηρίον κράτιστος ἐλάμβανεν· εἰ δέ τις ἕτερος ἀντιποιήσαιτο, συνίσταντο μονομαχήσοντες μέχρι θανάτου. Ἄλλοι δ ̓ ἐν θεάτρῳ λαβόντες ἀργύριον χρυσίον, οἱ δὲ οἴνου κεραμίων ἀριθμόν τινα, καὶ πιστωσάμενοι τὴν δόσιν, καὶ τοῖς ἀναγκαίοις φίλοις διαδωρησάμενοι, ὕπτιοι ἐκταθέντες ἐπὶ θυρεῶν κεῖνται, καὶ παραστάς τις ξίφει τὸν λαιμὸν ἀποκόπτει.» Posidonius tertio et vicesimo Historiarum: «Celtae, ait, nonnumquam inter coenam gladiatorio certamine congrediuntur. Quum enim armati conveniant, umbratilem quandam pugnam instituunt, et exercitii causa inter se conflictantur: interdum vero etiam usque ad vulnera procedunt; et inde irritati, nisi alii praesentes inhibeant, ad caedem usque progrediuntur. Priscis vero temporibus, inquit, moris apud eosdem fuerat, ut appositis in coena pernis, quicunque fortissimus esset, femur acciperet: sin alius quispiam id sibi vindicaret, singulari certamine congressi ad mortem depugnabant. Alii in theatro, stipulata auri vel argenti summa, aut doliolorum vini mumero aliquo, captis de praestando promisso pignoribus, initaque ratione ut merces Ista inter necessarios ipsorum, quos maximecaros habent, dividatur, supinos sese super clypeis humi jacientibus extendunt: et adstans aliquis guttur eis gladio praecidit.» Cf. Diodor. V, 28. Ex Athenaeo hausit Eustath. p. 1606, 14.
260POSIDONII APAMENSIS FRAGMENTA

25.

p. 260
Athenaeus IV, p. 151, E:Ποσειδώνιος δὲ ἀπὸ τῆς Στοᾶς ἐν ταῖς Ἱστορίαις αἷς συνέθηκεν οὐκ ἀλλοτρίως ἧς προῄρητο φιλοσοφίας, πολλὰ παρὰ πολλοῖς ἔθιμα καὶ νόμιμα ἀναγράφων, «Κελτοὶ (φησὶ) τὰς τροφὰς προτίθενται, χόρτον ὑποβάλλοντες, καὶ ἐπὶ τραπεζῶν ξυλίνων, μικρὸν ἀπὸ τῆς ἐπηρμένων. τροφὴ δ ̓ ἐστὶν ἄρτοι μὲν ὀλίγοι, κρέα δὲ πολλὰ ἐν ὕδατι, καὶ ὀπτὰ ἐπ ̓ ἀνθράκων ὀβελίσκων. Προσφέρονται δὲ ταῦτα καθαρείως μὲν, λεοντωδῶς δὲ, ταϊς χερσὶν ἀμφοτέραις αἴροντες ὅλα μέλη, καὶ ἀποδάκνοντες· ἐὰν δὲ τι δυσαπόσπαστον, μαχαιρίῳ μικρῷ παρατέμνοντες, τοῖς κολεοῖς ἐν ἰδίᾳ θήκῃ παράκειται. Προσφέρονται δὲ καὶ ἰχθῦς οἵ τε παρὰ τοὺς ποταμοὺς οἰκοῦντες καὶ παρὰ τὴν ἐντὸς καὶ τὴν ἔξω θάλασσαν, καὶ τούτους δὲ ὀπτοὺς μετὰ ἁλῶν καὶ ὄξους καὶ κυμίνου. Τοῦτο δὲ καὶ εἰς τὸ ποτὸν ἐμβάλλουσιν. Ἐλαίῳ δ ̓ οὐ χρῶνται διὰ σπάνιν, καὶ διὰ τὸ ἀσύνηθες ἀηδὲς αὐτοῖς φαίνεται. Ὅταν δὲ πλείονες συνδειπνῶσι, κάθηνται μὲν ἐν κύκλῳ, μέσος δ ̓ κράτιστος, ὡς ἂν κορυφαῖος χοροῦ, διαφέρων τῶν ἄλλων κατὰ τὴν πολεμικὴν εὐχέρειαν, κατὰ τὸ γένος, κατὰ πλοῦτον· δ ̓ ὑποδεχόμενος παρ ̓ αὐτὸν, ἐφεξῆς δ ̓ ἑκατέρωθε κατ ̓ ἀξίαν ἧς ἔχουσιν ὑπεροχῆς. Καὶ οἱ μὲν τοὺς θυρεοὺς ὁπλοφοροῦντες ἐκ τῶν ὀπίσω παρεστᾶσιν, οἱ δορυφόροι κατὰ τὴν ἀντικρὺ καθήμενοι κύκλῳ, καθάπερ οἱ δεσπόται, συνευωχοῦνται. Τὸ δὲ ποτὸν οἱ διακονοῦντες ἐν ἀγγείοις περιφέρουσιν ἐοικόσι μὲν ἀμβίκοις κεραμέοις ἀργυροῖς· καὶ γὰρ τοὺς πίνακας, ἐφ ̓ ὧν τὰς τροφὰς προτίθενται, τοιούτους ἔχουσιν· οἱ δὲ χαλκοῦς, οἱ δὲ κάνεα ξύλινα καὶ πλεκτά. Τὸ δὲ πινόμενόν ἐστι παρὰ μὲν τοῖς πλουτοῦσιν οἶνος, ἐξ Ἰταλίας καὶ τῆς Μασσαλιητῶν χώρας παρακομιζόμενος, ἄκρατος δ ̓ οὗτος· ἐνίοτε δὲ καὶ ὀλίγον ὕδωρ παραμίγνυται· παρὰ δὲ τοῖς ὑποδεεστέροις ζύθος πύρινον μετὰ μέλιτος ἐσκευασμένον· παρὰ δὲ τοῖς πολλοῖς καθ ̓ αὑτό· καλεῖται δὲ κόρμα. Ἀπορροφοῦσι δὲ ἐκ τοῦ ποτηρίου κατὰ μικρὸν, οὐ πλεῖον κυάθου· πυκνότερον δὲ τοῦτο ποιοῦσι. Περιφέρει δὲ παῖς ἐπὶ τὰ δεξιὰ καὶ τὰ λαιά. Οὕτως διακονοῦνται· καὶ τοὺς θεοὺς προσκυνοῦσιν, ἐπὶ τὰ δεξιὰ στρεφόμενοι.» Ἔτι δὲ Ποσειδώνιος διηγούμενος καὶ τὸν Λουερνίου, τοῦ Βιτύῖτος πατρὸς, πλοῦτον, τοῦ ὑπὸ Ῥωμαίων καθαιρεθέντος, φησὶ «δημαγωγοῦντα αὐτὸν τοὺς ὄχλους ἐν ἅρματι φέρεσθαι διὰ τῶν πεδίων, καὶ σπείρειν χρυσὸν καὶ ἄργυρον ταῖς ἀκολουθούσαις τῶν Κελτῶν μυριάσι, φράγμα τε ποιεῖν δωδεκαστάδιον, τετράγωνον, ἐν πληρουμένους ληνοὺς πολυτελοῦς πόματος, παρασκευάζειν τε τοσοῦτο βρωμάτων πλῆθος, ῶστε ἐφ ̓ ἡμέρας πελίονας ἐξεῖναι τοῖς βουλομενοις εἰσερχομένοις τῶν παρασκευασθέντων ἀπολαύειν, ἀδιαλείπτως διακονουμένους. Ἀφορίσαντος δ ̓ αὐτοῦ προθεσμίαν ποτὲ τῆς θοίνης, ἀφυστερήσαντά τινα τῶν βαρβάρων ποιητὴν ἀφικέσθαι, καὶ συναντήσαντα μετὰ ᾠδῆς ὑμενῖν αὐτοῦ τὴν ὑπεροχὴν, ἑαυτὸν δ ̓ ἀποθρηνεῖν ὅτι ὑστέρηκε, τὸν δὲ τερφθέντα θυλάκιον. Αἰτῆσαι χρυσίου, καὶ ῥῖψαι αὐτῷ παρατρέχοντι, ἀνελόμενον δ ̓ ἐκεῖνον πάλιν ὑμνεῖν, λέγοντα, διότι τὰ ἴχνη τῆς γῆς, ἐφ ̓ ἧς ἁρματηλατεῖ, χρυσὸν καὶ εὐεργεσίας ἀνθρώποις φέρει.» Ταῦτα μὲν οὖν ἐν τῇ τρίτῃ καὶ εἰκοστῇ ἱστόρησεν. Posidonius Stoicus in Historiis quas composuit ratione minime aliena ab ea quam secutus est philosohia, varia variorum populorum instituta moresque recensens: «Celtae, inquit, [sive, Galli Galliam incolentes] convivis substrato foeno insidentibus cibos apponunt super mensis ligneis, parum supra terram elatis. Sunt autem cibi: parum quidem panis, sed caro multa, partim elixa, partim assa sive super prunis sive in verutis. Comedunt autem illa satis quidem munde illata, sed leonino more ambabus manibus integros artus capientes, et morsu dilaniantes: quodsi quid aegrius divellitur, cultello praecidunt, qui vagina tectus peculiari in loculo adjacet. Vescuntur autem etiam piscibus hi qui fluvios accolunt, aut maris sive interioris sive exterioris litora; eisque assis, cum sale et aceto et cumino: hoc autem etiam potioni injiciunt. Oleo vero non utuntur, ob raritatem; et, quoniam insolitum, ingratum illis videtur. Ubi plures una coenant, in orbem sedent: in medio quidem praestantissimus, veluti chorum ducens; nempe qui ceteris vel bellica dexteritate vel nobilitate vel divitiis antecellit. Huic adsidet convivator: et reliqui deinde utrimque ordine, prout quisque dignitate alterum praeit. Et armigeri quidem, qui scuta gestant, pone stant: satellites vero, e regione opposita in orbem sedentes, epulantur et ipsi haud secus quam heri. Potum vero famuli in vasis circumferunt, quae cadis illis, quos ambicaw Graeci vocant, similia sunt, ceterum vel fictilia vel argentea: nam et lances, in quibus cibos apponunt, argenteas nonnulli habent; alii vero aeneas; alii canistra lignea aut vimine texta. Est vero potus, apud divites quidem, vinum ex Italia aut ex Massiliensium regione advectum; et id quidem merum: interdum vero parum aquae mixtum habet: apud paulo tenuiores, cerevisia triticea, cum melle parata; apud plerosque autem vulgo, cerevisia absque melle: corma eum potum vocant. Sorbillant autem ex eodem poculo paulatim non amplius cyatho; sed id saepius faciunt. Circumfert autem puer a dextra versus sinistram. Ita ministrant: atque etiam deos adorant, ad dextram conversi.» Idem Posidonius, divitias enarrans Luernii [Luerii sec. Strabon.] patris Bituitis illius, qui a Romanis sublatus est, ait: «popularem gratiam aucupantem, quum per agros curru veheretur, aurum argnetumque sparsisse prosequentibus eum Gallorum myriadibus: et septum duodecim stadiorum cinxisse quadratum, in quo plures essent lacus, sumptuosa potione repletos, et cibariorum tantam copiam paratam, ut per complures dies, quicumque voluisset, potestatem intrandi haberet, et rebus paratis fruendi, ministrantibus indesinenter famulis. Eidem, quum epularum diem aliquando constituisset, barbarum quendam poetam, sero nec ad ipsum diem adventantem, occurrisse in via, hymnumque cecinisse, quo et illiust laudes praedicabat, et suam sortem, quod sero venisset, lamentabatur: quo carmine delectatum illum, sacculum auri poposcisse, et cantori a latere currenti projecisse: quo sublato poetam, denuo landes ejus canentem, dixisse, vestigia terroe, in qua ille curru vehatar, aurum et beneficia mortalibus ferre» Haec igitur tertio et vicesimo libro ille memoriae prodidit. Cf. Strabo IV, p. 191. De Bituito, Arnernorum rege, contra quem feliciter pugnavit consul Q. Fabius Maximus, Paulli nepos (a. 121 a. Chr.; 633 a. u. c.), vid. Florus III, 2, Epitom. Liv. LXI, 44, Oros. V, 14, Eutrop. IV, 22.—Aliud fragm. libro XXIII in codd. Nonnullis adseriptum vide sub No 32. Subjungimus reliqua quae de Gallis Galliaque e Posidonio traduntur.
261POSIDONII APAMENSIS FRAGMENTA

26.

p. 261
Strabo IV, p. 197, de Gallorum moribus loquens:Πρόσεστι δὲ τῇ ἀνοίᾳ καὶ τὸ βάρβαρον καὶ τὸ ἔκφυλον, τοῖς προσβόρροις ἔθνεσι παρακολουθεὶ πλεῖστον, τὸ ἀπὸ τῆς μάχης ἀπιόντας τὰς κεφαλὰς τῶν πολεμίων ἐξάπτειν ἐκ τῶν αὐχένων τῶν ἵππων, κομίσαντας δὲ προσπατταλεύειν τὴν θέαν τοῖς προπυλαίοις. Φησὶ γοῦν Ποσειδώνιος αὐτὸς ἰδεῖν ταύτην πολλαχοῦ καὶ τὸ μὲν πρῶτον ἀηθίζεσθαι, μετὰ δὲ ταῦτα φέρειν πρᾴως διὰ τὴν συνήθειαν. Stoliditati accedit etiam barbaricum quippiam et inusitatum, quod plerumque septentrionalibus gentibus comitatur, quod quum a pugna redeunt, capita hostium de collis equorum suspendunt, et reportata spectaculi gratia vestibulis aedium affigunt; id se multis in Galliae locis vidisse ait Posidonius, quumque initio rem insolentem aversaretur, consuetudine eam sibi minus molestam redditam. Cf. Diodorus, V, 29, 4. Reliqua quae Strabo et Diodorus de Gallorum moribus narrant, ex eodem Posidonio maximam partem petita fuerint.
POSIDONII APAMENSIS FRAGMENTA

27.

p. 261
Strabo IV, p. 188, postquam de auro Tolosano Timagenis narrationem exposuit, pergit:Πιθανώτερος δ ̓ ἐστὶν Ποσειδωνίου λόγος· τὰ μὲν γὰρ εὑρεθέντα (sc. ὑπὸ Καιπίωνος τοῦ στρατηγοῦ τῶν Ῥωμαίων) ἐν τῇ Τολώσσῃ χρήματα μυρίων που καὶ πεντακισχιλίων ταλάντων γενέσθαι φησὶ, τὰ μὲν ἐν σηκοῖς ἀποκείμενα, τὰ δ ̓ ἐν λίμναις ἱεραῖς, οὐδεμίαν κατασκευὴν ἔχοντα, ἀλλ ̓ ἀργὸν χρυσίον καὶ ἄργυρον· τὸ δ ̓ ἐν Δελφοῖς ἱερὸν κατ ̓ ἐκείνους ἤδη τοὺς χρόνους ὑπάρξαι κενὸν τῶν τοιούτων, σεσυλημένον ὑπὸ τῶν Φωκέων κατὰ τὸν ἱερὸν πόλεμον· εἰ δὲ καί τι ἐλείφθη, διανείμασθαι πολλούς· οὐδὲ σωθῆναι δὲ αὐτοὺς εἰκὸς εἰς τὴν οἰκείαν, ἀθλίως ἀπαλλάξαντας μετὰ τὴν ἐκ Δελφῶν ἀποχώρησιν καὶ σκεδασθέντας ἄλλους ἐπ ̓ ἄλλα μέρη κατὰ διχοστασίαν· ἀλλ ̓, ὥσπερ ἐκεῖνός τε εἴρηκε καὶ ἄλλοι πλείους, χώρα πολύχρυσος οὖσα καὶ δεισιδαιμόνων καὶ οὐ πολυτελῶν τοῖς βίοις πολλαχοῦ (τῆς Κελτικῆς) ἔσχε θησαυρούς· μάλιστα δ ̓ αὐτοῖς αἱ λίμναι τὴν ἀσυλίαν παρεῖχον, εἰς ἃς καθίεσαν ἀργύρου καὶ χρυσοῦ βάρη. Οἱ γοῦν Ῥωμαῖοι κρατήσαντες τῶν τόπων ἀπέδοντο τὰς λίμνας δημοσίᾳ; καὶ τῶν ὠνησαμένων πολλοὶ μύλους εὗρον σφυρηλάτους ἀργυροῦς. Ἐν δὲ τῇ Τολώσσῃ καὶ τὸ ἱερὸν ἦν ἅγιον, τιμώμενον σφόδρα ὑπὸ τῶν περιοίκων, καὶ τὰ χρήματα ἐπλεόνασε διὰ τοῦτο, πολλῶν ἀνατιθέντων, καὶ μηδενὸς προσάπτεσθαι θαρῥοῦντος. Ἵδρυται δ ̓ Τολῶσσα κατὰ τὸ στενότατον τοῦ ἰσμοῦ τοῦ διείργοντος ἀπὸ τῆς κατὰ Νάρβωνα θαλάττης τὸν ἐκανὸν, ὅν φησι Ποσειδώνιος ἐλάττω τῶν τρισχιλίων σταδίων. Probabilior autem est Posidonii narratio. Is inventas Tolosae pecunias ait quindecim circiter fuisse millium talentum, partim in sacrariis repositas, partim in sacris lacubus, artificis manus non expertas, sed aurum argentumque infectum fuisse: at templum Delphicum illo jam tempore vacuum fuisse hujusmodi rerum, utpote in Sacro belio a Phocensibus spoliatum; quodsi autem quid fuerit ibi repertum, fuisse id inter multos divisum. Neque verisimile esse, Tectosages in patriam rediisse salvos, qui post dicessum a Delphis miseriis pressi, ob dissensionem alii alio dispersi abierint. Ergo, quod hic cum aliis pluribus tradit, regio illa auri dives quum esset, hominesque eam tenerent superstitiosi, ac in vitam degendam non sumptuosi, factum est ut multis in locis ea thesauros haberet; maxime autem paludes eos tutos praestabant, in quas argenti aut etiam auri pondera demittebant. Romani itaque potiti ea ditione, paludes publice vendiderunt; multique eorum qui emerunt, molas ex argento ductas repererunt. Tolosae porro templum fuit sacrosanctum, quod valde venerabantur vicini, ideoque abundabat thesauris, multis donaria dedicantibus, et nemine attingere auso. Sita est Tolosa quo loco arctissimus est isthmus, qui a Narbonensi mari Oceanum distinguit, quem isthmum Posidonius ait minorem esse tribus stadiorum millibus. Antecedentia vide in fragm. 10 Timagenis. De auro in fanis deorum disseminato cf. Diodor. V, 27, 4. Ceterum haec petita non ex libro 23, sed ex uno librorum sequentium. Nam res pertinet ad an. 106, quo consul fuit Q. Servilius Caepio. Cf. Justin. XXXII, 3: Tectosagi autem, quum (Delphis) in antiquam patriam Tolosam venissent, comprehensique pestifera lue essent, non prius sanitatem recuperare, quam haruspicum responsis moniti, aurum argentumque bellis sacrilegiisque quoesitum in Tolosensem lacum mergerent: quod omne magno post tempore Coepio Tomanus consul abstulit. Fuere autem argenti pondo centum decem millia, auri pondo quinquies decies centum millia. Quod sacrilegium causa excidii Coepioni exercituique postea (105 a. C.) fuit. Quae Timagenis potius quam Posidonii sunt. Cf. etiam Cicero De orat. II, 47, De nat. deor. II, 30.
262POSIDONII APAMENSIS FRAGMENTA

28.

p. 262
Strabo IV, p. 182:Μεταξὺ γὰρ τῆς Μασσαλίας καὶ τῶν ἐκβολῶν τοῦ Ῥοδανοῦ πεδίον ἐστὶ τῆς θαλάττης διέχον εἰς ἑκατὸν σταδίους, τοσοῦτον δὲ καὶ τὴν διάμετρον, κυκλοτερὲς τὸ σχῆμα· καλεῖται δὲ Λιθῶδες ἀπὸ τοῦ συμβεβηκότος. Μεστὸν γάρ ἐστι λίθων χειροπληθῶν, ὑποπεφυκυῖαν ἐχόντων αὑτοῖς ἄγρωστιν, ἀφ ̓ ἧς ἄφθονοι νομαὶ βοσκήμασίν εἰσιν· ἐν μέσῳ δ ̓ ὕδατα καὶ ἁλυκίδες ἐνίστανται καὶ ἅλες. Ἅπασα μὲν οὖν καὶ ὑπερκειμένη χώρα προσήνεμός ἐστι, διαφερόντως δ ̓ εἰς τὸ πεδίον τοῦτο [τὸ] μελαμβόρειον καταιγίζει πνεῦμα βίαιον καὶ φρικῶδες· φασὶ γοῦν σύρεσθαι καὶ κυλινδεῖσθαὶ τῶν λίθων ἐνίους, κατκλᾶσθαι δὲ τοὺς ἀνθρώπους ἀπὸ ὀχημάτων καὶ γυμνοῦσθαι καὶ ὅπλων καὶ ἐσθῆτος ἀπὸ τῆς ἐμπνοῆς. Ἀριστοτέλης μὲν οὖν φησιν ὑπὸ σεισμῶν, τῶν καλουμένων βραστῶν, ἐκπεσόντας τοὺς λίθους εἰς τὴν ἐπιφάνειαν συνολισθεῖν εἰς τὰ κοῖλα τῶν χωρίων. Ποσειδώνιος δὲ λίμνην οὖσαν παγῆναι μετὰ κλυδασμοῦ, καὶ διὰ τοῦτο εἰς πλείονας μερισθῆναι λίθους, καθάπερ τοὺς ποταμίους κάχληκας καὶ τὰς ψήφους τὰς αἰγιαλίτιδας, ὁμοίως δὲ καὶ λείους καὶ ἰσομεγέθεις τῇ ὁμοιότητι· καὶ τὴν αἰτίαν ἀποδεδώκασιν ἀμφότεροι. Πιθανὸς μὲν οὖν παρ ̓ ἀμφοῖν λόγος· ἀνάγκη γὰρ τοὺς οὕτω συνεστῶτας λίθους, οὐ καθ ̓ ἑαυτοὺς ἐξ ὑγροῦ παγέντας μεταβαλεῖν, [ἢ] ἐκ πετρῶν μεγάλων ῥήγματα συνεχῆ λαβουσῶν ἀποκριθῆναι. Τὸ μέντοι δυσαπολόγητον Αἰσχύλος καταμαθὼν, παρ ̓ ἄλλου λαβὼν εἰς μῦθον ἐξετόπισε. Φησὶ γοῦν Προμηθεὺς παρ ̓ αὐτῷ, καθηγούμενος Ἡρακλεῖ τῶν ὁδῶν τῶν ἀπὸ Καυκάσου πρὸς τὰς Ἑσπερίδας· Ἥξεις δὲ Λιγύων εἰς ἀτάρβητον στρατὸν, ἔνθ ̓ οὐ μάχης, σάφ ̓ οἰδα, καὶ θοῦρός περ ὤν μέμψει ̓ πέπρωται γάρ σε καὶ βέλη λιπεῖν ἐνταῦθ ̓ ἑλέσθαὶ θ ̓ οὐ τιν ̓ ἐκ γαίας λίθον ἕξεις, ἐπεὶ πᾶς χῶρός ἐστι μαλθακός. Ἰδὼν δ ̓ ἀμηχανοῦντά σ ̓ Ζεὺς οἰκτερεῖ, νεφέλην δ ̓ ὑποσχὼν νιφάδι γογγύλων πέτρων ὑπόσκιον θήσει χθόν ̓, οἶς ἔπειτα σὺ βαλὼν διώσει ῥᾳδίως Λίγυν στρατόν· ὥσπερ οὐ κρεῖττον ὂν, φησὶν Ποσειδώνιος, εἰς αὐτοὺς τοὺς Λίγυας ἐμβαλεῖν τοὺς λίθους καὶ καταχῶσαι πάντας, τοσούτων δεόμενον ποιῆσαι λίθων τὸν Ἡρακλέα. Τὸ μὲν οὖν τοσούτων, ἀναγκαῖον ἦν, εἶπερ καὶ πρὸς ὄχλον παμπληθῆ· ὥστε ταύτῃ γε πιθανώτερος μυθογράφος τοῦ ἀνασκευάζοντος τὸν μῦθον. Ἀλλὰ καὶ τὰ ἄλλα πεπρῶσθαι φήσας ποιητὴς οὐκ ἐᾷ μέμφεσθαι φιλαιτίως. Καὶ γὰρ ἐν τοῖς περὶ τῆς προνοίας καὶ τῆς εἱμαρμένης λόγοις εὕροι τις ἂν πολλὰ τοιαῦτα τῶν ἀνθρωπίνων καὶ τῶν φύσει γινομένων, ὥστ ̓ ἐπ ̓ αὐτῶν φάναι πολὺ κρεῖττον εἶναι τόδε τόδε γενέσθαι, οἷον εὔομβρον εἶναι τὴν Αἴγυπτον, ἀλλὰ μὴ τὴν Αἰθιοπίαν ποτίζειν τὴν γῆν· καὶ τὸν Πάριν εἰς Σπάρτην πλέοντα ναυαγίῳ περιπεσεῖν, ἀλλὰ μὴ τὴν Ἑλένην ἁρπάσαντα δίκας τῖσαι τοῖς ἀδικηθεῖσιν ὕστερον, ἡνίκα τοσοῦτον ἀπειργάσατο φθόρον Ἑλλήνων καὶ βαρβάρων· ὅπερ Εὐριπίδης ἀνήνεγκεν εἰς τὸν Δία· Ζεὺς γὰρ κακὸν μὲν Τρωσὶ, πῆμα δ ̓ Ἑλλάδι θέλων γενέσθαι, ταῦτ ̓ ἐβούλευσεν πατήρ. Inter Massiliam et ostia Rhodani eampus est a mari centum circiter dissitus stadiis, diametro ejusdem quantitatis, forma circulari: is Lapidosus seu Saxosus ab eventu dicitur; est enim plenus lapidum qui manum implere possint inter quos gramen nascitur, abunde pascuis pecoris suppeditans; in medio autem aquae et salinae sunt et sales. Tota quldem ea quae superius adjacet regio ventis est exposita; in hunc autem maxime campum ventus incumbit ac defertur melamboreus (quasi ater septentrionalis), violentus ac horribilis, quo ferunt et lapides agitari atque vojvi, et homines de vehiculis deturbari, ac vi flatus armis vestibusque nudari. Aristoteles ergo ait a terrae motibus, quibus ob ejiciendi vim Braston nomen est, lapides in superficiem egestos, in cava loca confertim delapsos esse. Posidonius loacum fuisse dicit, qui quum fluctuatione quadam exaruerit, ideoque in plures dissipatus sit lapides, sicut fluminum lapillos, et littorum scrupulos, similes inter se ut laevitate, ita magnitudine. Sane uterque probabilem reirationem exposuit. Necesse est enim lapides qui sic constituuntur, non per se [esse or tos, sed] aut humidi alicujus concretione hanc formam accepisse, aut ex magnis saxis frequentes rupturas expertis esse avulsos. Aeschylus quidem aut intelligens difficulter causas rei exponi posse, aut ab alio accipiens, hoc in fabulam detorsit. Nam apud eum Prometheus Herculi exponens iter a Caucaso ad hesperidas, in hanc loquitur sententiam: Venies et impavidas ad Ligurum copias. Ibi, bellicosus etsi sis. Tamen (hoc scio) satis arduo tibi conflictabere proelio, fato juben te destitui te spiculis: mollique saxa nec poteris avellere tellure. Sed tuas miserabitur pater angustias: plenam rotundorum nive lapidum polo subtendet nubem, umbra solum teget: hisce tu lapidibus armatus ferum facile Ligusticum fundes exercitum. Quasi vero, inquit Posidonius, non praestasset saxa in ipsos injicere Ligures potius, iisque hos obruere, quam tot fingere lapidibus eguisse Herculem. At vero tot lapidibus opuss erat contra tam ingentem multitudinem: ut hac quidem in parte fabulae auctor probabiliora dixerit quam fabulae reprehensor. Sed alias quoque poeta, haec ita in fatis esse dicens, non patitur in ea culpandi studio inquiri. Nam ubi de providentia et fato disputatur, multa inveneris alioqui in rebus humanis ac naturalibus, de quibus diceres, praestitisse alio quam hoc modo ea fieri: ut verbi gratia, imbribus potius irriguam Aegyptum debuisse esse quam ab Aethiopia humorem accipere, et Paridem, quum Spartam peteret, debuisse potius naufragium facere, quam rapta Helena poenas postmodo dare laesis, quando auctor exstiterat tantae cladis Graecorum ac barbarorum; quam Euripides jovi imputat: Jupiter malum quum Troiis, et Graeciae inferre cladem vult, ea decrevit pater. Cf. Pompon. Mela II, 5; Plinius H. N. III, 4.

Browse the DFHG

The DFHG Digger filters the whole collection of the Fragmenta Historicorum Graecorum according to authors, works, work sections, and book numbers.
By typing and selecting through a live search, users can display the desired part of the collection.
It is possible to combine filters using logical AND/OR expressions to get a more precise selection.

Search Fields

Examples of Combined Search Results

Output

For each query the output displays introductions to FHG authors and fragments arranged by authors and works within FHG volumes and subvolumes.
It is also possible to search DFHG authors who don’t have fragments (e.g., Mnesiptolemus).
Forms of authors, works, work sections and book numbers represent the language used by the editor of the FHG (in Greek and/or Latin).
For a detailed description of the components of the DFHG main page, see “tools” in the DFHG home page.

DFHG Project     Creative Commons License